Odbor Saveta Evropske unije odlučio je da produži mandat misiji EULEX do 14. juna 2025. godine.
„U kontekstu strateškog pregleda EULEX-a, Politički i bezbijednosni odbor (PBO) se složio da mandat EULEX-a treba da bude produžen do 14. juna 2025. godine“, naveli su iz Savjeta EU.
Ovaj odbor se takođe složio da, pored svojih zadataka, misija EULEX treba da pomogne kosovskim organima u razmjeni informacija sa regionalnim kolegama u oblasti pravne pomoći i saradnje u krivičnim stvarima.
U ovom dokumentu iznijeti su i referentni finansijski iznosi – tj. novac namjenjen za podmirivanje potreba EULEX-a od 15. juna ove godine do 14. juna 2025.
Riječ je o iznosu od 165.310.000 evra.
Od toga je za sprovođenje mandata ove misije na Kosovu namenjen iznos od 58.500.000 evra, a za pokrivanje podrške „izmještenom sudskom postupku unutar države članice“ -106.810.000 evra.
U dokumentu se ipak precizira da će o referentnom finansijskom iznosu za naredni period odlučivati Savjet EU.
Mandat EULEX-a produžavan je u više navrata u prethodnim godinama, a poslijednji put 2021. godine i to na dvije godine, odnosno 14. juna.
Savjet Evropske unije tada je odlučio i da se prenese zadatak operativne podrške dijalogu pod okriljem EU do kraja 2022.
U međuvremenu je kosovska predsjednica, Vjosa Osmani, pismom obavjestila visokog predstavnika EU o nastavku mandata EULEX-u, ali na godinu dana.
Osmani je u pismu navela da će EULEX imati tehnički mandat, bez izvršne snage, koji je zasnovan samo na praćenju, mentorstvu i davanju savjeta, te da je moguće da se mandat EULEX-u produži na još godinu dana ukoliko ona pozitivno ocijeni rad ove misije.
Nastojanja u prošlosti da EULEX ode sa Kosova
Bilo je više pokušaja kosovskih vlasti u prošlosti da EULEX okonča svoju misiju. Tako je nekadašnji kosovski predsjednik Hašim Tači 2020. godine odbio da produži mandat ovoj misiji, da bi potom sa visokim predstavnikom EU za spoljnu politiku i bezbijednost, Žozepom Boreljom, preko razmjene pisama ipak dogovorili jednogodišnje produženje mandata misije EULEX-a.
U razmjeni pisama, Tači je rekao „da bi se osigurao kontinuitet misije vladavine prava Evropske unije na Kosovu tokom trajanja vanrednih okolnosti, Kosovo pristaje na tehničko proširenje EULEX-a, najkasnije do 14. juna 2021., što je Borelj u svom odgovoru prihvatio“, poručeno je u tadašnjem saopštenju predsjedničkog Kabineta.
Prethodna razmjena pisama izvršena je juna 2018. godine sa tadašnjom predstavnicom za spoljnu politiku i bezbijednost, Federikom Mogerini.
Prema mandatu izmjenjenom 2018., EULEX Kosovo je u skraćenom mandatu imao i zaduženje da pruža podršku preseljenim sudskim postupcima u Hagu u skladu sa relevantnim zakonodavstvom Kosova.
U praksi to je značilo da je misija EULEX pružala podršku istragama Kancelarije specijalizovanog tužilaštva, što se sastojalo iz uručivanja poziva za saslušanje, ali i organizovanja saslušanja na teritoriji Kosova.