Jednaka prava za Kosovo i Srbiju, poštovanje teritorijalnog integriteta, nepovrijedivost granica, priznanje državnih simbola i poseban aranžman za srpsku zajednicu na Kosovu ključni su elementi predloga EU za normalizaciju odnosa između Kosova i Srbije koje je obezbijedio REL.
Navodi se da je ovaj predlog, poznat i kao francusko-njemački plan, strankama dat krajem ljeta. Ima podršku Francuske, Njemačke i SAD.
U dokumentu se ne pominje međusobno priznanje Kosova i Srbije ili članstvo Kosova u Organizaciji Ujedinjenih nacija – na čemu javno insistiraju kosovski zvaničnici – ali se naglašava podrška koju bi stranke trebale da pruže jedna drugoj u procesu evropskih integracija.
Od Srbije se takođe traži da ne ometa članstvo Kosova u međunarodnim organizacijama.
Više izvora u Briselu i velikim evropskim prestonicama potvrdilo je autentičnost prijedloga.
Iako je tokom proteklog perioda u medijima objavljeno nekoliko verzija, glavni akteri u Briselu, Prištini ili Beogradu nikada nisu potvrdili svoju autentičnost, iako su priznali da plan postoji.
Prošle nedelje, na marginama samita EU-Zapadni Balkan u Tirani, visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbijednost Žozep Borel potvrdio je da su Kosovo i Srbija dobili ažuriranu verziju plana.
Izvori REL-a kažu da, iako nova verzija ima izmjene, one nisu suštinske i da su glavni elementi osnovnog sporazuma ostali isti.
Prijedlog ima deset tačaka i ako se strane saglase sa njim, otvoriće put za nastavak dijaloga ka sveobuhvatnom, pravno obavezujućem sporazumu.
U dokumentu se ističe da će, ukoliko se strane na to saglase, biti svjesne da su nenasilje granica, poštovanje teritorijalnog integriteta i suvereniteta, kao i zaštita manjina osnovni uslovi za mir.
Tu se takođe podvlači da će obije strane imati za polazište cilj i principe utvrđene Poveljom Ujedinjenih nacija, posebno poštovanje nezavisnosti, autonomije, teritorijalnog integriteta i prava na samoopredeljenje, kao i očuvanje ljudskih prava i nediskriminacija.
Prema prijedlogu, stranke bi među sobom razvijale dobrosusedske odnose zasnovane na jednakim pravima, kao i međusobno priznavali simbole, uključujući pasoše, automobilske tablice, diplome i carinske pečate.
Prema ovom predlogu, Kosovo i Srbija bi sve nesuglasice riješavale mirnim putem, uzdržavajući se od pretnji i upotrebe sile.
Prema njegovim riječima, stranke bi otvarale „stalna predstavništva” u sjedištu vlade jedne druge i polazile od toga da „nijedna ne može predstavljati drugu stranu u međunarodnoj sferi”.
U prijedlogu se izričito navodi da se „Srbija neće protiviti članstvu Kosova ni u jednoj međunarodnoj organizaciji”.
U jednoj tački predloga pominje se regulisanje statusa Srpske pravoslavne crkve na Kosovu, kao i uređenja srpske zajednice na Kosovu.
Srpskoj pravoslavnoj crkvi i srpskom kulturnom i vjerskom nasleđu na Kosovu trebalo bi da se obezbijedi „snažan“ nivo zaštite, navodi se u prijedlogu.
On ne pominje direktno stvaranje Zajednice opština sa srpskom većinom na Kosovu, ali ističe sprovođenje svih obaveza koje su strane do sada preuzele u svom dijalogu za normalizaciju odnosa.
Kosovo i Srbija postigli su sporazum o Zajednici opština sa srpskom većinom 2013. godine, ali on nikada nije sproveden.
Iako vlasti u Srbiji insistiraju na njenoj primjeni, na Kosovu kažu da ne mogu da formiraju jednonacionalno udruženje.
U prijedlogu EU se navodi da su, u vezi sa „relevantnim nivoom samouprave” za kosovske Srbe, „obije strane u obavezi da uspostave posebne aranžmane i garancije u skladu sa relevantnim instrumentima Savjeta Evrope, na osnovu postojećih evropskih iskustava”. . Ovo, kako bi se obezbijedio odgovarajući nivo samouprave za srpsku zajednicu na Kosovu, kao i kapaciteti za pružanje usluga u nekoliko oblasti, uključujući mogućnost finansijske podrške Srbije i kanale direktne komunikacije srpske zajednice. sa Vladom Kosova.
Prema dokumentu, strane bi trebalo da pojačaju saradnju u nekoliko oblasti, uključujući: ekonomiju, nauku, tehnologiju, transport, pravosuđe, pošta i telekomunikacije, zdravstvo, kulturu, religiju, sport i životnu sredinu.
U dokumentu se posebno pominje saradnja po pitanju nestalih lica iz rata 1998/99. i prava raseljenih lica.
Stranke bi razmotrile i posvećenost Evropske unije i drugih donatora za kreiranje posebnog paketa finansijske podrške za zajedničke projekte.
Na kraju, predviđeno je formiranje zajedničkih komisija koje će pratiti sprovođenje samog prijedloga EU.
Kosovo i Srbija, uz posredovanje EU i podršku SAD, vode pregovore za normalizaciju odnosa od 2011. godine.
Postigli su desetine sporazuma, ali je implementacija većine njih na terenu zastala.
Na Kosovu kažu da bi dijalog trebalo da se završi međusobnim priznavanjem, dok u Srbiji insistiraju na kompromisnom rešenju, ali ne precizirajući mnogo šta pod tim podrazumijevaju.
Zvaničnici u Prištini su ranije rekli da prijedlog EU, odnosno francusko-njemački plan, predstavlja dobru osnovu za nastavak dijaloga sa Srbijom, dok su u Beogradu rekli da to nije povoljan za njih.